Համայնքը կդառնա՞ Նյու Վասյուկի

Տավուշի ամենահին բնակավայրերից մեկը՝ Աչաջուր համայնքը, որը հիշատակվում է դեռևս 16-րդ դարից, մարզի ամենամեծ ու գեղեցիկ համայնքներից է: Աչաջուրը միշտ էլ աչքի է ընկել բնակչության աճով, ներկայիս Հաղարծին և Թեղուտ գյուղերը հիմնադրվել են Աչաջրից տեղափոխված բնակիչներով: Գյուղի անվանումը ծագել է երկու վտակների միախառնումից, ինչպես տեղաբնակներն են ասում՝ «աչայից»: Համայնքն առաջին հերթին աչքի է զարնում խիտ ու փարթամ այգիներով, գեղեցիկ տներով, սուպերմարկետով, փողոցներում տեղակայված երթևեկության նշաններով, ընդարձակ ֆուտբոլի դաշտով ու Աչաջրի ֆուտբոլային ակումբով, որում ընդգրկված են 11-17տարեկան 78 տղա և 18 աղջիկ: Ակումբը ստեղծվել է 2004 թ. տեղաբնակ Վաղարշակ Ղալթաղչյանի շնորհիվ: Այսօր ֆուտբոլային ակումբին շարունակում են աջակցել նրա որդիները: Թիմերը Վրաստանում անցկացվող միջազգային մրցաշարերում հաղթող են ճանաչվել: Ի դեպ, ֆուտբոլի պարապմունքներն անվճար են:

«ՄԵՐ ԳՅՈՒՂԸ ՔԱՂԱՔԻ ՊԵՍ ՄԵԾ Է»

Համայնքով կարելի է հիանալ, քանի դեռ անտեղյակ ես ներքին խնդիրներին: Իսկ դրանք քիչ չեն: Շուրջ 5000 բնակչություն ունեցող համայնքում աշխատատեղերի բացակայության պատճառով տարեկան 800-1000 մարդ մեկնում է արտագնա աշխատանքի, մնացողները զբաղվում են անասնապահությամբ ու հողագործությամբ: Ընտանիքները հիմնականում ապրում են դրսից ուղարկված գումարներով: Աչաջուր համայնքի նորընտիր ղեկավար Կարեն Ղալթաղչյանի խոսքով՝ վերջին տարիներին գյուղից անվերադարձ մեկնել է 2-3 ընտանիք, սակայն նախկին մեկնածներից վերադարձողներ էլ կան:

Սահմանամերձ Տավուշի մարզում Իջևանի տարածաշրջանի համայնքների խոշորացումը նախատեսվում էր իրականացնել 2018 թվականի փետրվարին: Հավանական է, որ Իջևանի տարածաշրջանի 19 համայնքները միավորվելով՝ կազմեն ոչ թե մեկ, այլ խոշոր 3 համայնք՝ Իջևանը, Ազատամուտը և Աչաջուրը: Սակայն Կարեն Ղալթաղչյանի խոսքով չի բացառվում նաև Աչաջրի միացումը Իջևան քաղաքին: «Բայց մեր գյուղը քաղաքի պես մեծ է, ինչու՞ միանա: Եվ հետո, ոչ ոք համայնքների խոշորացումից գոհ չէ, դա աբսուրդ ծրագիր է»,- համոզված է համայնքապետը:

2017 թ. նոյմբերի 5-ին տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում Աչաջրի համայնքապետ ընտրված Կարեն Ղալթաղչյանի նախընտրական ծրագրի դրույթներից էին գյուղամիջյան ճանապարհների հիմնանորոգումն ու ոռոգման ցանցի բարեկարգումը: Աչաջրի համայնքապետարանի աշխատակազմի քարտուղար Յուրիկ Միրզոյանը ավելացնում է նաև շուրջ 650 երեխայի համար նախատեսված մանկապարտեզի կառուցումը:
«Համայնքի հավաքագրվող եկամուտների չափը 30 մլն դրամ է, իսկ դոտացիան՝ 72 մլն դրամ: Բյուջեի 70 տոկոսը հատկացվում է աշխատավարձերին, հանրակրթական դպրոց ունենք, որտեղ 700 աշակերտ է հաճախում, ունենք երաժշտական դպրոց, լավ կահավորված բուժկետ, այդ ամենը ծախսեր է պահանջում: Անցյալ տարի համայնքում 110 երեխա է ծնվել, այս տարի թիվը նվազել է,- պատմում է Յուրիկ Միրզոյանն ու հավելում,- համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողերը 6000 հեկտար են, որի 10 տոկոսն է մշակվում: Դե, գիտեք, գյուղատնտեսությունն ինքնին ռիսկային ոլորտ է, անգամ զարգացած երկրներում մշակովի հողերը կազմում են 2, լավ, թող 5 տոկոս լինի, դրանից ավելին չկա: Մեր համայնքի հողերը եկամտաբեր չեն, ուստի հիմնականում խոտհարքներ են»:

Զրույցը շարունակում եմ Կարեն Ղալթաղչյանի հետ: Պարզվում է, որ բնակիչների զգալի մասը զբաղվում է անասնապահությամբ, սակայն գյուղում չկա կաթի վերամշակմամբ զբաղվող արտադրություն, իսկ մթերող կազմակերպությունները չեն ցանկանում մթերել կաթը, քանի որ 1 լիտր կաթի դիմաց իրենց առաջարկած 100-150 դրամը ձեռնտու չէ գյուղացիներին: Վերջիններս էլ 300 դրամով կամ իրենք են վաճառում, կամ հանձնում են վերավաճառողներին:

«ԲԱ ՈՐ ԹԵՐԹ ՉԵՆՔ ԿԱՐԴՈՒՄ, ՈՐՏԵՂԻ՞Ց ԵՆՔ ԻՄԱՆՈՒՄ, ՈՐ ԼԱՎ ԵՆՔ ԱՊՐՈՒՄ»

«Մի քանի տարի առաջ թերթերից իմացանք, որ կառավարությունը շվեյցարական կովեր է ներկրել, բայց թե ի՞նչ եղավ, ինչի՞ ժողովրդին չտվեցին: Ժուռնալիստները գյուղացիներին հարցնում են, դե լավ, գոնե թերթ կարդու՞մ եք, նրանք էլ թե՝ բա որ չենք կարդում, ի՞նչ գիտենք՝ լավ ենք ապրու՞մ, թե՞ չէ: Հիմա, ասեմ, թերթերում էր գրված, որ շվեյցարական կովեր են բերել, բա ի՞նչ եղան»,- ասում է Յուրիկ Միրզոյանը:

Աչաջուր համայնքում կոոպերատիվ տնտեսություններ չկան, գյուղտեխնիկա չկա, եղածն ընդամենը 2-ն են՝ մի տրակտոր ու մի խոտ հնձող ու կապող մեքենա: ՈՒ քանի որ մարզում անձրևների շրջանը երկար է ձգվում, ժամանակին չհավաքված խոտի կորուստը մեծ է լինում: Դեպի դաշտեր գնացող համայնքային ճանապարհների որոշ հատվածներ քամու, ձյան ու անձրևի պատճառով վնասներ են կրում, լինում են նաև քարաթափումներ:

Հարկերից ազատված սահմանամերձ համայնքների ցանկում Աչաջուրն ընդգրկված չէ, թեև անբարենպաստ եղանակային պայմաններից գյուղացիները շատ են տուժում:
Աչաջուրը 95 տոկոսով գազիֆիկացված է, թեև ձմռան երկար ամիսներին քչերն են օգտվում երկնագույն գազից: Անտառի «քթի» տակ ապրող համայնքի բնակիչները անտառը չեն հատում, քանի որ յուրաքանչյուր ընտանիք ստանում է իր չափաբաժին 8 խորանարդ մետր թափուկը ¥ծառերի մանր կտորտանքները¤: ՈՒ քանի որ տարիներ առաջ բնակիչների կացնից անտառները նվազել էին, համայնքապետի պատմելով` աչաջուրցիներից մեկը սեփական միջոցներով հողատարածք է գնել և որոշել է անտառ հիմնել:

«ՏՈՒՆ ՉԿԱ, ՈՐ ԽՄԵԼՈՒ ՋՈՒՐ ՉՈՒՆԵՆԱ, ՀԱՄԱ ՈՌՈԳՄԱՆ ՋՐԻ ՀԱՐՑԸ ԴԺՎԱՐ Է»

Համայնքի ամենասուր խնդիրները եղել և մնում են ոռոգման ջուրն ու անբարեկարգ ճանապարհների վիճակը: Գյուղը խմելու ջրով հիմնականում ապահովված է, թեև խմելու ջրագծի ներքին ցանցը տասնամյակների վաղեմություն ունի: Աչաջրի բնակիչ Ցոլակ Նազինյանը 6000 մետր խաղողի այգի ունի, թեև պոմպակայանների միջոցով գյուղ հասնող ջրով ոռոգում է այգիները, սակայն վճարման հարցում նեղվում է, ժամը 4000 դրամ արժե, իսկ ամբողջ այգին ջրում է 8 ժամում, որը մեծ գումար է կազմում: «Ստիպված մեկ անգամ եմ ջրում, շատ թանկ ա գալիս: Գյուղում գետ կա, կոչվում ա Աչաջուր, բայց նաև Գրվանքա են ասում, գարնանը էդ ջրով ենք ջրում հողերը, դա էժան է, ժամը 1500 դրամ ու ինչքան ուզում ես ջրի: Խմելու ջուրը նախկինում կար, բայց հետո ամեն թաղամաս իր համար անտառի աղբյուրներից ջուր բերեց: Տուն չկա, որ խմելու ջուր չունենա, համա ոռոգման ջրի հարցը դժվար է»,- ասում է Ցոլակ Նազինյանը, որը չորս որդի ունի, տասներկու թոռ և տասը ծոռ: Նրա չորս որդիները մասնագիտությամբ բժիշկ են և գերադասել են մնալ ու աշխատել հայրենի մարզում:

ՀԱՄԱՅՆՔԸ ՊԵՏՔ Է ԴԱՐՁՆԵԼ ԱՅՆՊԻՍԻՆ, ԻՆՉՊԻՍԻՆ ԲՆԱԿԻՉՆ Է ԵՐԱԶՈՒՄ

…Իսկ դրա համար ամեն տարի համայնքի բյուջեից պետք է ֆինանսներ հատկացնել համայնքի ճանապարհների հարթեցման, խճապատման համար: Քանի որ գյուղ մտնող ճանապարհը թեք է, անձրևներն ի չիք են դարձնում այդ աշխատանքների արդյունքը, հատկապես, երբ գյուղի որոշ հատվածներում առկա են սողանքներ, մասնավորապես «Գետի յալ» թաղամասում, որտեղ մեծ թվով առանձնատներ գտնվում են սողանքային գոտում:
«Գյուղից մինչև հռչակավոր Մակարավանքի վանական համալիր տանող 7 կմ ճանապարհը հանրապետական նշանակություն ունի և Մակարավանք տանող միակ ճանապարհն է: 7-8 տարի առաջ վերանորոգվել է ճանապարհի մի հատվածը, հավանաբար ծրագրով այդքան էր նախատեսված, կամ գումարն էր այդքան, մնացածը քարուքանդ վիճակում է: Մինչդեռ պետական աջակցության դեպքում վերանորոգված ճանապարհը կարող է լինել զբոսաշրջության զարգացման գրավական: Մակարավանք գնալու համար զբոսաշրջիկների ավտոբուսը չի կարող բարձրանալ այդ ճանապարհով, նրանք էլ հարկադրված գյուղամիջից տաքսիներով են բարձրանում վանական համալիր: Այս հարցում ակնկալում ենք կառավարության աջակցությունը»,- ասում է Կարեն Ղալթաղչյանը:

Իսկ զբոսաշրջության զարգացումը կնպաստի նաև համայնքի զարգացմանը: Գյուղական մթերքների, անտառային բարիքների առևտուրը կբարելավի բնակիչների սոցիալ-տնտեսական վիճակը, մշտապես ուշադրության կենտրոնում կգտնվեն համայնքային նշանակության շենք-շինությունների բարեկարգման, փողոցների լուսավորության համար տարվող ու բազմաթիվ այլ աշխատանքները:

Բարեկարգ համայնքը ներդրողների համար բարենպաստ միջավայր է, հատկապես արտերկրում ապրող հարուստ աչաջուրցիների համար, որոնք ցանկություն են հայտնել ներդրումներ կատարելու հայրենի համայնքում: Նրանցից մեկը որոշել է հարսանյաց սրահ կառուցել, իսկ Հայաստանում բնակվող, համայնքից քիչ հեռու աչաջուրցի Խաչատուր Քոքոբելյանի կառուցած ջերմոցները շուտով կանցնեն շահագործման:
Եթե անգամ Աչաջուրը դառնա Նյու Վասյուկի, եղածի պահպանումն անգամ բավական է, որ չքնաղ բնության համադրության մեջ համայնքը դառնա այնպիսին, ինչպիսին բնակիչն է երազում:

Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• ՈՍԿԵՊԱՐ. այդ քաղցր բառը՝ խաղաղություն
• «Արվեստագետն ու գիտնականը պիտի համոզվեն, որ թիկունքում պետություն կա»
• «Արհ­միու­թ­յուն-գոր­ծա­տու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թ­յու­նից կշա­հեն թե՛ աշ­խա­տո­ղը, թե՛ գոր­ծա­տուն ու իր բիզ­նե­սը»
• «Ներ­կա­յիս կա­ռա­վար­ման հա­մա­կար­գը ոչն­չով չի տար­բեր­վում նախ­կին իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի վա­րած տն­տե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նից»
• Երա­նի թե հայ գյու­ղա­ցու բո­լոր օ­րե­րի լու­սա­բացն ու մայ­րա­մուտն ա­վարտ­վեն խին­դով և ու­րա­խու­թ­յամբ
• Գոր­ծա­տուն պար­տա­վոր է հար­գել աշ­խա­տո­ղի աշ­խա­տան­քա­յին ի­րա­վուն­քը` ա­ռանց գոր­ծա­դու­լա­վո­րի պար­տադր­ման
• «Անհ­րա­ժեշտ է կան­խել գյուղն­շա­նա­կութ­յան հո­ղե­րի դեգ­րա­դա­ցու­մը»
• Ահագ­նա­ցող աշ­խա­տան­քա­յին միգ­րա­ցիան եր­կի­րը «դա­տար­կեց» ո­րա­կ­յալ մաս­նա­գետ­նե­րից
• Ոչ միայն ե­րա­զանք, այլև ի­րա­կա­նու­թ­յուն
• Տու­րիզ­մով զբաղ­վե­լու հա­մար նախ պետք է սի­րել հայ­րե­նի­քը
• Գառ­նա­ռիճ՝ ե­րեք պե­տու­թ­յուն­նե­րի խաչ­մե­րու­կում ապ­րող գյու­ղը
• «Վա­յել չէ թա­գա­վո­րի և իշ­խա­նի հա­մար գո­ղեր և ա­վա­զակ­ներ ու­նե­նալ, այլ միայն լր­տես­ներ, որ հե­տա­խույզ­ներ են»
• «Արհ­միու­թ­յուն­նե­րի հան­դեպ վս­տա­հու­թ­յան վե­րա­կանգ­նու­մը պետք է սկ­սել զրո­յից»
• Աշխա­տո­ղը պետք է ստա­նա այն­քան աշ­խա­տա­վարձ, որ այն բա­վա­րա­րի ոչ թե գո­յատևե­լու, այլ ապ­րե­լու հա­մար
• «ԵՊՀ ռեկտորի պաշտոնակատարը չկարողացավ լուծել ԵՊՀ արհմիության հետ կոլեկտիվ պայմանագիրը»
• Գա­զա­տար խո­ղո­վակ­նե­րը կան, բայց բնա­կի­չը գե­րա­դա­սում է փայ­տը
• Դի­լի­ջանն իր ռե­սուրս­նե­րով կա­րող է ապ­րել
• Մեղ­րի ե­կո­ղը, դեռ չմեկ­նած, մտա­ծում է հա­ջորդ այ­ցի մա­սին
• Տաշ­տու­նը 160 ծուխ ու­ներ, այ­սօր մնա­ցել է 22-ը՝ 60 բնակ­չով
• Անտառ­նե­րով շր­ջա­պատ­ված բնա­կա­վայրն իր ջե­ռուց­ման հար­ցը լու­ծել չի կա­րո­ղա­նում, օ­րեն­քը թույլ չի տա­լիս

Մեկնաբանություններ